C. Iulius Caesar, Commentāriōrum dē Bellō Gallicō 5.44
Tier 2
erant in eā legione duo fortissimī virī, centurionēs quī primīs ordinibus appropinquarent: T. Pullo et L. Vorenus.
hī virī habebant perpetuās controversiās inter sē quīnam superaret. hī virī contendēbant de locīs summīs pugnandō omnibus annīs. ex hīs duobus virīs Pullo, cum pugnaret acerrimē ad munitiones, “quid exspectas,” inquit, “Vorene? aut quem locum demonstrandae virtutis spectas? hic dies iudicabit de nostrīs controversiīs.”
cum Pullo dixisset haec, procedit extra munitiones et accedit partem ubi hostēs visī sunt densissimī. deinde Vorenus quoque non remanet intra vallum sed, timens opinionem omnium militum, subsequitur Pullonem.
tum, in locō quō mediocre spatium relictum est, Pullo iacit pīlum in hostēs et traicit unum hostem ex multitudine dum hostis procurrit ad Pullonem. hostis percussus est et exanimatus est, et aliī hostēs protegunt eum scutīs. tum universī Gallī coniciunt tēla in hostem suum (Pullonem) neque dant Pullonī facultatem regrediendī.
scutum Pullonī transfigitur et telum defigitur in balteō. hic casus avertit vaginam et impedit manum dextram hominī conantī educere gladium. tunc hostēs circumsistunt hominem impeditum.
inimicus Vorenus fert auxilium et subvenit Pullonī laborantī. omnis multitudō Gallōrum convertit sē ā Pullone ad Vorenum quod putant Pullonem esse interfectum telō.
Vorenus gerit rem propius gladiō. interfecit unum hostem et propellit reliquōs hostēs paulum. dum Vorenus pugnat cupidius, deiectus in inferiorem locum, cadit.
hostēs eum rursus circumveniunt et Pullo huic auxilium fert. ambo hominēs, tutī ē periculō, recipiunt se intra munitionēs. Vorenus et Pullo interfecerant complurēs hostēs et gesserant sē summā cum laude.
sīc in contentione et certamine, fortuna versavit ad utrumque virum, quod alter inimicus erat auxiliō salutīque alterī. nec poterat iudicārī uter virōrum videretur superandus utrum virtute.
Tier 3
erant in eā legiōne fortissimī virī, centuriōnēs, quī prīmīs ōrdinibus appropīnquārent, T. Pullō et L. Vorēnus.
hī habēbant perpetuās contrōversiās inter sē, quīnam anteferrētur, et contendēbant dē locīs summīs simultātibus omnibus annīs. ex hīs Pullō, cum pūgnārētur ācerrimē ad mūnītiōnēs, “quid dubitās,” inquit, “Vorēne? aut quem locum probandae virtūtis spectās? hīc diēs iūdicābit dē nostrīs contrōversiīs.”
cum dīxisset haec, prōcēdit extra mūnītiōnēs, irrumpit quāque pars hostium vīsa est cōnfertissima. ne quidem Vorēnus tum continet sēsē vāllō sed, veritus exīstimātiōnem omnium, subsequitur.
tum, mediocrī spatiō relīctō, Pullō pīlum in hostēs immittit, atque ūnum ex multitūdine prōcurrentem trāicit; quō percussō et exanimātō, hostēs prōtegunt hunc scūtīs, ūniversī cōniciunt tēla in hostem (Pullōnem) neque dant (Pullōnī) facultātem regrediendī.
scūtum Pullōnī trānsfīgitur et verūtum dēfigitur in balteō. hīc cāsus āvertit vāgīnam et morātur manum dextram cōnantī ēdūcere gladium et tunc hostēs circumsistunt impedītum hominem.
inimīcus Vorēnus succurit illī et subvenit labōrantī hominī. omnis multitūdō convertit sē confestim ā Pullōne ad Vorēnum; arbitrantur Pullōnem occīsum verūtō.
Vorēnus gerit rem comminus gladiō, atque ūnō interfectō, prōpellit reliquōs paulum: dum īnstat cupidius, dēiectus in locum īnferiōrem, concidit.
Pullō fert subsidium huic rūrsus circumventō, atque ambō hominēs, incolumēs, recipiunt intrā mūnītiōnēs, complūribus interfectīs, summā cum laude.
sīc fōrtūna, in contentiōne et certāmine, versāvit utrumque, ut alter inimīcus esset auxiliō salūtīque alterī, neque posset dīiūdicārī, uter utrī vidēretur anteferendus virtūte.
Tier 4
erant in eā legiōne fortissimī virī, centuriōnēs, quī prīmīs ōrdinibus appropīnquārent, T. Pullō et L. Vorēnus. hī perpetuās inter sē contrōversiās habēbant, quīnam anteferrētur, omnibusque annīs dē locīs summīs simultātibus contendēbant. ex hīs Pullō, cum ācerrimē ad mūnītiōnēs pūgnārētur, 'quid dubitās,' inquit, 'Vorēne? aut quem locum tuae probandae virtūtis spectās? hīc diēs dē nostrīs contrōversiīs iūdicābit.' haec cum dīxisset, prōcēdit extrā mūnītiōnēs, quāque pars hostium cōnfertissima est vīsa irrumpit. nē Vorēnus quidem tum sēsē vāllō continet sed omnium veritus exīstimātiōnem subsequitur. tum mediocrī spatiō relīctō Pullō pīlum in hostēs immittit, atque ūnum ex multitūdine prōcurrentem trāicit; quō percussō et exanimātō, hunc scūtīs prōtegunt, in hostem tēla ūniversī cōniciunt neque dant regrediendī facultātem. trānsfīgitur scūtum Pullōnī et verūtum in balteō dēfīgitur. avertit hīc cāsus vāgīnam et gladium ēdūcere cōnantī dextram morātur manum, impedītumque hostēs circumsistunt. succurrit inimīcus illī Vorēnus et labōrantī subvenit. ad hunc sē cōnfestim ā Pullōne omnis multitūdō convertit; illum verūtō arbitrantur occīsum. gladiō comminus rem gerit Vorēnus, atque ūnō interfectō reliquōs paulum prōpellit: dum cupidius īnstat, in locum dēiectus īnferiōrem concidit. huic rūrsus circumventō fert subsidium Pullō, atque ambō incolumēs complūribus interfectīs summā cum laude sēsē intrā mūnītiōnēs recipiunt. sīc fōrtūna in contentiōne et certāmine utrumque versāvit, ut alter alterī inimīcus auxiliō salūtīque esset, neque dīiūdicārī posset, uter utrī virtūte anteferendus vidērētur.