C. Iulius Caesar, Commentāriōrum dē Bellō Gallicō 5.43
Tier 2
septimō diē oppugnationis, maximus ventus incipit. Nerviī coepērunt iacere ferventēs glandēs (ex calidā argillā) fundīs et coepērunt iacere sagittās ardentēs in casās, quae tectae erant stramentīs mōre Gallicō.
hae casae celeriter comprehendērunt ignem et ventī, propter magnitudinem, misērunt ignem in omnem locum castrōrum.
hostēs, maximō clamōre, sicut tenuerant victoriam, coepērunt agere turrēs testudinēsque et ascendere vallum scalīs.
at fuit tanta virtus militum et fuit ea praesentia animī ut non solum nemo discederet de vallō causā fugiendī sed paene ne (ali)quisquam quidem respiceret, et tum omnēs militēs pugnarent acerrimē fortissimēque, cum undique arderentur flammā et premerentur maximā multitudine telōrum et intellegerent omnia sua impedimenta et omnēs fortunās conflagrāre.
hic dies fuit maximē gravissimus nostrīs militibus, sed tamen dies habuit hunc finem: ut eō diē maximus numerus hostium vulneraretur atque interficeretur, quod hostēs constipaverant sē sub ipsō vallō et ultimī virī non dabant recessum primīs virīs.
tum flamma paulum tempus intermisit et in quōdam locō vallī hostēs egērunt turrem et turris contigerat vallum. centurionēs tertiae cohortis recessērunt ex eō locō quō stabant et removerant omnēs suōs virōs. deinde nutu capitis et vocibus Romanī coepērunt vocāre hostēs, sī vellent introīre castra. nemo hostium ausus est progredī.
tum Romanī iecērunt lapidēs ex omnī parte, et Nerviī deturbātī sunt, et turris incensa est.
Tier 3
septimō diē oppūgnātiōnis, māximō ventō coortō, Nerviī coepērunt iacere ferventēs glandēs (ex argillā fūsilī) fundīs et (coepērunt iacere) iacula fervefacta in casās, quae tectae erant strāmentīs mōre Gallicō.
hae casae celeriter comprehendērunt īgnem et ventī, māgnitūdine, distulērunt īgnem in omnem locum castrōrum.
māximō clāmōre, sīcutī vīctōriā iam partā atque explōrātā, coepērunt turrēs testūdinēsque agere et ascendere vāllum scālīs.
at fuit tanta virtūs mīlitum atque fuit ea praesentia animī ut nōn modō nēmō dēcēderet dē vāllō causā dēmigrandī sed paene nē respiceret quidem quisquam, āc tum omnēs pūgnārent ācerrimē fortissimēque, cum undique torrērentur flammā et premerentur māximā multitūdine tēlōrum et intellegerent omnia sua impedīmenta atque omnēs fōrtūnās cōnflagrāre.
hic diēs fuit gravissimus longē nostrīs mīlitibus, sed tamen habuit hunc ēventum ut eō diē māximus numerus hostium vulnerārētur atque interficerētur, ut cōnstīpāverant sē sub ipsō vāllō et recessum nōn dabant ūltimī prīmīs.
paulum quidem intermīssā flammā et quōdam locō turrī adāctā et contingente vāllum, centuriōnēs tertiae cohortis recessērunt ex eō locō quō stābant et remōvērunt omnēs suōs; nutū vōcibusque coepērunt vocāre hostēs, sī vellent introīre: quōrum nēmō ausus est prōgredī.
tum lapidibus coniectīs ex omnī parte, Nerviī dēturbātī sunt et turris succēnsa est.
Tier 4
septimō oppūgnātiōnis diē māximō coortō ventō ferventēs fūsilī ex argillā glandēs fundīs et fervefacta iacula in casās, quae mōre Gallicō strāmentīs erant tectae, iacere coepērunt. hae celeriter īgnem comprehendērunt et ventī māgnitūdine in omnem locum castrōrum distulērunt. hostēs māximō clāmōre, sīcutī partā iam atque explōrātā vīctōriā, turrēs testūdinēsque agere et scālīs vāllum ascendere coepērunt. at tanta mīlitum virtūs atque ea praesentia animī fuit ut, cum undique flammā torrērentur māximāque tēlōrum multitūdine premerentur suaque omnia impedīmenta atque omnēs fōrtūnās cōnflagrāre intellegerent, nōn modō dēmigrandī causā dē vāllō dēcēderet nēmō sed paene nē respiceret quidem quisquam, āc tum omnēs ācerrimē fortissimēque pūgnārent. hic diēs nostrīs longē gravissimus fuit, sed tamen hunc habuit ēventum ut eō diē māximus numerus hostium vulnerārētur atque interficerētur, ut sē sub ipsō vāllō cōnstīpāverant recessumque prīmīs ūltimī nōn dabant. paulum quidem intermīssā flammā et quōdam locō turrī adāctā et contingente vāllum, tertiae cohortis centuriōnēs ex eō quō stābant locō recessērunt suōsque omnēs remōvērunt; nūtū vōcibusque hostēs, sī introīre vellent, vocāre coepērunt: quōrum prōgredī ausus est nēmō. tum ex omnī parte lapidibus coniectīs dēturbātī, turrisque succēnsa est.