P. Vergilius Maro, Aeneid 2.268-297
Tier 1
prīma quiēs grātissima mortālibus aegrīs erat. similis dōnō, tempus lentē movet. in somnīs, ecce, tristissimus Hector adest. largas lācrimās effundit. Hector equīs tractatus est ut ōlim. Hector erat āter sanguineō et sordidō ē terrā. lōra equōrum perque pedēs crescentēs, trāiecta sunt.
heu mihi, quantum mūtātus ab illō Hectore quī redit gerēns vestīmenta Achillī, vel illō Hectore quī iaculātus ignēs Trōiānōs ad nāvēs Graecōrum; Hector habet barbam sordidam et capillōs concrētōs sanguine. Hector vulnera habet quae circum plūrima mūrōs patriōs accēpit. quoque lacrimāns egō ipse vidēbar compellāre virum et ēmittere trīstēs vōcēs:
“ō lūx Trōiae, ō spēs fīdissima Troiānōrum, quae tantae haesitationēs tenuērunt? ē quibus regiōnibus, ō Hector, tū vēnīs? quam dēfessī sumus, quī tē aspicimus! quae causa faciem serēnam sordidam fēcit? aut cūr haec vulnera videō?”
ille nihil, nec mē quaerentem rēs inūtilēs dētinet sed graviter clāmōrēs gravēs dē pectore dīcēns, "heu fuge, fīlī ē deā, tēque ēripe ē flammīs. hostis habet urbem; Trōia perit. tū satis patriae Priamōque dedistī: sī Trōia dēfendī possent, etiam hāc dēfēnsa fuissent. Trōia sacra suōsque penātēs tibi dat; cape hōs amīcōs fātōrum, quaere hīs amīcīs urbem magnam, ōceanō errato, quam urbem dēnique tū faciās."
sīc ait et mānibus exportat ōrnāmenta sacra Vestamque potentem aeternumque ignem ē templō interiōre.
Tier 2
tempus erat quō prīma quiēs grātissima mortālibus aegrīs incipit et dōnō deōrum lentē movet. in somnīs, ecce, ante oculōs tristissimus Hector vīsus adesse mihi largasque lācrimās effundere, tractatus equīs ut ōlim, āterque sanguineo sordido ē terrā trāiectūsque lōra per pedēs crescentes.
heu mihi, quālis erat, quantum mūtātus ab illō Hectore quī redit gerēns vestīmenta Achillī vel iaculātus ignēs Trōiānōs nāvibus Graecōrum; gerēns barbam sordidam et capillōs concrētōs sanguine vulneraque illa, quae plūrima circum mūrōs patriōs accēpit. quoque lacrimāns egō ipse vidēbar compellāre virum et ēmittere trīstēs vōcēs:
“ō lūx Trōiae, ō spēs fīdissima Troiānōrum, quae tantae haesitationēs tē tenuērunt? quibus (hīs) ā regiōnibus, ō Hector expectate, venīs? ut (quōmodō) (nōs) dēfessī aspicimus tē post multa fūnera tuōrum, post variōs labōrēs hominumque urbisque! quae causa indigna faciēs serēnas fēcit sordidas? aut cūr haec vulnera videō?”
ille nihil respondet, nec mē quaerentem rēs inūtilēs dētinet sed graviter dūcēns clāmōrēs gravēs dē pectore, “heu fuge, fīlī ē deā, tēque ēripe” ait “hīs flammīs. hostis habet mūrōs; Trōiā ā summā ruit. satis patriae Priamōque datum est: sī Trōia dextrā manū dēfendī posset, etiam hāc dēfēnsa fuisset. Trōia sacra suōsque Penātēs tibi commendat; cape hōs comitēs fātōrum, quaere hīs comitibus moenia magna, ōceanō errato, quae moenia dēnique tū statuēs.”
sīc ait et mānibus effert ōrnāmenta sacra Vestamque potentem aeternumque ignem ē templō interiōre.
Tier 3
tempus erat quō prīma quiēs grātissima mortālibus aegrīs incipit et dōnō dīvum serpit. in somnīs, ecce, ante oculōs maestissimus Hector vīsus adesse mihī largōsque flētūs effundere, raptātus bīgīs ut quondam (olim), āterque cruentō pulvere perque pedēs tumentēs trāiectus lōra.
ei (heu) mihi, quālis erat, quantum mūtātus ab illō Hectore quī redit exuviās indūtus Achillī vel iaculātus ignēs Phrygiōs puppibus Danaum; barbam squālentem et crīnēs concrētōs sanguine vulneraque illa gerēns, quae circum plūrima mūrōs patriōs accēpit. ultrō flēns ipse (ego) vidēbar compellāre virum et exprōmere maestās vōcēs:
“ō lūx Dardaniae, ō spēs fidissima Teucrum, quae tantae morae tenuēre? quibus (his) ab ōrīs, ō Hector exspectāte, venīs? ut (quomodo) tē post multa fūnera tuōrum, post variōs labōrēs hominumque urbisque (nos) dēfessī aspicimus! quae causa indigna vultūs serēnōs foedāvit? aut cūr haec vulnera cernō?”
ille nihil, nec mē quaerentem vāna morātur sed graviter gemitūs īmō dē pectore dūcēns, “heu fuge, nāte deā, tēque his” ait “ēripe flammīs. hostis habet mūrōs; Troia ā culmine altō ruit. sat(is) patriae Priamōque datum (est): sī Pergama dextrā (manu) dēfendi possent, etiam hāc dēfēnsa fuissent. Troia sacra suōsque penātēs tibī commendat; cape hōs comitēs fātōrum, quaere hīs (comitibus) moenia magna, pererrātō pontō quae (moenia) dēnique (tu) statuēs.”
sīc ait et manibus effert vittās Vestamque potentem aeternumque ignem (ex) adytīs penetralibus.
Tier 4
- tempus erat quō prīma quiēs mortālibus aegrīs
- incipit et dōnō dīvum grātissima serpit.
- in somnīs, ecce, ante oculōs maestissimus Hector
- vīsus adesse mihī largōsque effundere flētūs,
- raptātus bīgīs ut quondam, āterque cruentō
- pulvere perque pedēs trāiectus lōra tumentēs.
- ei mihi, quālis erat, quantum mūtātus ab illō
- Hectore quī redit exuviās indūtus Achillī
- vel Danaum Phrygiōs iaculātus puppibus ignēs;
- squālentem barbam et concrētōs sanguine crīnēs
- vulneraque illa gerēns, quae circum plūrima mūrōs
- accēpit patriōs. ultrō flēns ipse vidēbar
- compellāre virum et maestās exprōmere vōcēs:
- ‘ō lūx Dardaniae, spēs ō fidissima Teucrum,
- quae tantae tenuēre morae? quibus Hector ab ōrīs
- exspectāte venīs? ut tē post multa tuōrum
- fūnera, post variōs hominumque urbisque labōrēs
- dēfessī aspicimus! quae causa indigna serēnōs
- foedāvit vultūs? aut cūr haec vulnera cernō?’
- Ille nihil, nec mē quaerentem vāna morātur,
- sed graviter gemitūs īmō dē pectore dūcēns,
- ‘heu fuge, nāte deā, tēque his’ ait ‘ēripe flammīs.
- hostis habet mūrōs; ruit altō ā culmine Troia.
- sat patriae Priamōque datum: sī Pergama dextrā
- dēfendi possent, etiam hāc dēfēnsa fuissent.
- sacra suōsque tibī commendat Troia penātēs;
- hōs cape fātōrum comitēs, hīs moenia quaere
- magna, pererrātō statuēs quae dēnique ponto.’
- sīc ait et manibus vittās Vestamque potentem
- aeternumque adytīs effert penetralibus ignem.