P. Vergilius Maro, Aeneid 3.80-120
Tier 3
Rex Anius, rex hominum Phoebique sacerdos, vittis lauroque sacra coronatus, nobis occurrit. veterem Anchisen esse amicum cognovit. dextras hospitio iungimus et domum intramus.
ad templa saxo antiquo structa deo supplicabam: “da propriam domum, Phoebe. da moenia fessis et genus et urbem mansuram. serva altera Pergama, reliquias Danaum atque inmitis Achilli. quem sequimur? quo nos ire iubes? ubi nos ponere urbem iubes? da, pater, oraculum et animos nostros confirma.
vix ea dixeram: subito omnia tremere visa sunt, limina laurusque dei totusque mons moveri et cortina aenea in adytis apertis mugire. petimus terram et vox fertur ad aures: “Dardanidae duri, terra quae prima vos a genere parentum tulit, eadem terra fertilis vos accipiet. antiquam matrem quaerite. hic domus Aeneae omnibus terris dominabitur et filii filiorum et omnes qui ab illis nascentur.”
haec Apollo dixit et laetitia ingens tumulto orta est atque omnes quaesiverunt quae sint ea moenia, quo Phoebus errantes vocet et iubeat redire. tum pater Anchises monimenta in mente volvens, “audite, principes,” inquit, “et discite spes vestras.
Creta, insula Iovis magni, in medio mari iacet, ubi mons Idaeus est et locus natalis nostrae gentis. Cretae viri centum urbes magnas, divitia regna habitant unde pater Teucrus, si recte audita memini, translatus est ad litora Phrygia et locum regno cupivit.
nondum Ilium et arces Pergameae steterant. Illi habitabant in vallibus. hinc venit mater, incola montis Cybeli, et cymbala sacra et Idaeum nemus, hinc venit mos fidae silentiae et iuncti leones currum dominae subierunt.
ergo agite et sequamur qua imperia divum ducunt. placemus ventos et Cretaea regna petamus. non longe abest. si Iupiter adsit, tertius dies classem in Cretaeis litoribus sistet.”
sic dixit et honores in ara sacrificavit, taurum Neptuno, taurum tibi, pulcher Apollo, nigram ovem Hiemi, albam Zephyris felicibus.
Tier 4
- rex Anius, rex idem hominum Phoebique sacerdos,
- vittis et sacra redimitus tempora lauro
- occurrit; veterem Anchisen agnovit amicum.
- iungimus hospitio dextras et tecta subimus.
- templa dei saxo venerabar structa vetusto:
- 'da propriam, Thymbraee, domum; da moenia fessis
- et genus et mansuram urbem; serva altera Troiae
- Pergama, reliquias Danaum atque immitis Achilli.
- quem sequimur? quoue ire iubes? ubi ponere sedes?
- da, pater, augurium atque animis inlabere nostris.'
- vix ea fatus eram: tremere omnia visa repente,
- liminaque laurusque dei, totusque moveri
- mons circum et mugire adytis cortina reclusis.
- summissi petimus terram et vox fertur ad auris:
- 'Dardanidae duri, quae vos a stirpe parentum
- prima tulit tellus, eadem vos ubere laeto
- accipiet reduces. antiquam exquirite matrem.
- hic domus Aeneae cunctis dominabitur oris
- et nati natorum et qui nascentur ab illis.'
- haec Phoebus; mixtoque ingens exorta tumultu
- laetitia, et cuncti quae sint ea moenia quaerunt,
- quo Phoebus vocet errantis iubeatque reverti.
- tum genitor veterum volvens monimenta virorum
- 'audite, o proceres,' ait 'et spes discite vestras.
- Creta Iovis magni medio iacet insula ponto,
- mons Idaeus ubi et gentis cunabula nostrae.
- centum urbes habitant magnas, uberrima regna,
- maximus unde pater, si rite audita recordor,
- Teucrus Rhoeteas primum est advectus in oras,
- optavitque locum regno. nondum Ilium et arces
- Pergameae steterant; habitabant vallibus imis.
- hinc mater cultrix Cybeli Corybantiaque aera
- Idaeumque nemus, hinc fida silentia sacris,
- et iuncti currum dominae subiere leones.
- ergo agite et divum ducunt qua iussa sequamur:
- placemus ventos et Cnosia regna petamus.
- nec longo distant cursu: modo Iuppiter adsit,
- tertia lux classem Cretaeis sistet in oris.'
- sic fatus meritos aris mactavit honores,
- taurum Neptuno, taurum tibi, pulcher Apollo,
- nigram Hiemi pecudem, Zephyris felicibus albam.
Tier 3 text written by John Gruber-Miller