C. Iulius Caesar, Commentāriōrum dē Bellō Gallicō 6.19
Tier 2
virī Gallī faciunt aestimātiōnem pecūniae suae. commūnicant dōtibus tantās ex pecūniīs suīs quantās pecūniās accēpērunt ab uxōribus. habent ratiōnem hūius omnis pecūniae et servant frūctūs. uter eōrum (sive vir sive uxor) superāverit vitā, ille homo recipit reliquam partem pecuniae cum fructibus superiorum temporum.
virī habent potestātem vītae mortisque in uxōres līberōsque. cum pater familiae, natus claro genere, mortuus est, propinquī eius conveniunt. sī rēs dē morte vēnit in suspīciōnem, propīnquī habent quaestiōnem dē uxōribus in modum servīlem. sī aliquid malum cognitum est, propīnquī interficiunt uxōrēs excruciātās īgnī atque omnibus tormentīs.
fūnera sunt magnifica et sumptuōsa, prō cultū Gallōrum. Gallī conficiunt iusta funera: cremant omnia quae arbitrantur carissima esse virīs vīvīs. etiam cremant animalia et, in priorī aetate, servōs et clientēs, quōs Gallī statuunt esse dīlectōs ab virīs mortuīs.
Tier 3
aestimātiōne factā, virī commūnicant dōtibus tantās ex suīs bonīs quantās pecūniās dōtis ab uxōribus accēpērunt. ratiō hūius omnis pecūniae habētur coniūnctim et frūctūs servantur: uter eōrum superārit vītā, ad eum pars utrīus pervenit cum frūctibus superiōrum temporum.
virī habent potestātem vītae necisque in uxōres līberōsque; et cum pater familiae (nātus locō illūstriōre) dēcessit, propīnquī ēius conveniunt. sī rēs dē morte vēnit in suspīciōnem, propīnquī habent quaestiōnem dē uxōribus in modum servīlem. sī compertum est, propīnquī interficiunt uxōrēs excruciātās īgnī atque omnibus tormentīs.
fūnera sunt māgnifica et sūmptuōsa (prō cultū Gallōrum); omniaque quae arbitrantur fuisse cordī vīvīs (etiam animālia!) paulō suprā hanc memoriam, servī et clientēs, quōs cōnstābat esse dīlēctōs ab eīs mortuīs, cremābantur ūnā iūstīs fūneribus cōnfectīs.
Tier 4
virī quantās pecūniās ab uxōribus dōtis nōmine accēpērunt tantās ex suīs bonīs aestimātiōne factā cum dōtibus commūnicant. hūius omnis pecūniae coniūnctim ratiō habētur frūctūsque servantur: uter eōrum vītā superārit, ad eum pars utrīusque cum frūctibus superiōrum temporum pervenit. virī in uxōrēs, sīcutī in līberōs, vītae necisque habent potestātem; et cum pater familiae illūstriōre locō nātus dēcessit, ēius propīnquī conveniunt et, dē morte sī rēs in suspīciōnem vēnit, dē uxōribus in servīlem modum quaestiōnem habent et, sī compertum est, īgnī atque omnibus tormentīs excruciātās interficiunt. fūnera sunt prō cultū Gallōrum māgnifica et sūmptuōsa; omniaque quae vīvīs cordī fuisse arbitrantur in īgnem īnferunt, etiam animālia: āc paulō suprā hanc memoriam servī et clientēs quōs ab eīs dīlēctōs esse cōnstābat iūstīs fūneribus cōnfectīs ūnā cremābantur.