C. Iulius Caesar, Commentāriōrum dē Bellō Gallicō 5.37
Tier 2
Sabīnus iubet aliōs mīlitēs sequī sē ad Ambiorīgem. cum Rōmānī advenerunt, Ambiorīx iubet Sabīnum abicere arma. Sabīnus abicit sua arma et tunc iubet mīlitēs sēcum facere īdem.
dum Sabīnus et Ambiorīx dīcunt inter sē, mīlitēs Ambiorīgis circumveniunt paulātim Sabīnum. tunc interficiunt Sabīnum et aliōs mīlitēs Rōmānōs quī erant prope Sabīnum.
Gallī conclāmant vīctōriam atque tollunt ululātum. tunc faciunt alium impetum atque interficiunt L. Cottam et māximam partem mīlitum.
reliquī mīlitēs Rōmānī fugiunt ad castra unde vēnerant. cum hostēs oppugnārent, L. Petrosīdius aquilifer, iēcit aquilam intrā vāllum et ab hostibus pro castrīs interficitur.
Rōmānī quī sustinuērunt oppūgnātiōnem ad noctem, dēspērātā salūte, interficiunt sē in castrīs.
paucī mīlitēs fugerant ex proeliō et pervenērunt per silvās ad castra T. Labiēnī legātī. illī narrāvērunt Labiēnō omnia dē rēbus gestīs.
Tier 3
Sabīnus iubet trībūnōs mīlitum, quōs habēbat in praesentiā circum sē, et centuriōnēs prīmōrum ōrdinum sequī sē, cum accessisset propius Ambiorīgem, iūssus abicere arma, facit imperātum et imperat suīs mīlitibus ut idem faciant.
interim, dum agunt inter sē dē condiciōnibus et sermō longior īnstituitur cōnsultō ab Ambiorīge, Sabīnus, circumventus paulātim, interficitur.
tum vērō, suō mōre, conclāmant vīctōriam atque tollunt ululātum impetūque in nostrōs mīlitēs factō, perturbant ōrdinēs Rōmānōs. ibī L. Cotta, pūgnāns, interficitur cum māximā parte mīlitum.
reliquī mīlitēs recipiunt sē in castra unde ēgressī erant. ex quibus, L. Petrosīdius aquilifer, cum premerētur māgnā multitūdine hostium, prōiēcit aquilam intrā vāllum; ipse, pūgnāns prō castrīs fortissimē, occīditur.
illī Rōmānī sustinent aegrē oppūgnātiōnem ad noctem; noctū omnēs, ad ūnum, interficiunt sē ipsī dēspērātā salūte.
paucī ex proeliō ēlapsī, perveniunt incertīs itineribus per silvās ad T. Labiēnum lēgātum in hīberna atque faciunt eum certiōrem dē rēbus gestīs.
Tier 4
Sabīnus quōs in praesentiā tribūnōs mīlitum circum sē habēbat et prīmōrum ōrdinum centuriōnēs sē sequī iubet et, cum propius Ambiorīgem accessisset, iūssus arma abicere imperātum facit suīsque ut idem faciant imperat. interim, dum dē condiciōnibus inter sē agunt longiorque cōnsultō ab Ambiorīge īnstituitur sermō, paulātim circumventus interficitur. tum vērō suō mōre vīctōriam conclāmant atque ululātum tollunt impetūque in nostrōs factō ōrdinēs perturbant. ibī L. Cotta pūgnāns interficitur cum māximā parte mīlitum. reliquī sē in castra recipiunt unde erant ēgressī. ex quibus L. Petrosīdius aquilifer, cum māgnā multitūdine hostium premerētur, aquilam intrā vāllum prōiēcit; ipse prō castrīs fortissimē pūgnāns occīditur. Illī aegrē ad noctem oppūgnātiōnem sustinent; noctū ad ūnum omnēs dēspērātā salūte sē ipsī interficiunt. paucī ex proeliō ēlapsī incertīs itineribus per silvās ad T. Labiēnum lēgātum in hīberna perveniunt atque eum dē rēbus gestīs certiōrem faciunt.
C. Iulius Caesar, Commentāriōrum dē Bellō Gallicō 5.38
Tier 2
Ambiorix, laetissimus propter hanc victoriam, statim excedit cum equitatū in Aduatucōs, qui erant finitimi eius regno; desistit neque nocte neque die et iubet petitatum subsequī sē.
postquam Ambiorix rem demonstravit et Aduatucōs concitavit, postero die, Ambiorix pervenit in Nerviōs et urget eōs nē relinquant occasionem sui liberandi in perpetuum atque puniendi Romanōs pro eīs iniuriīs quas Nerviī acceperint.
Ambiorix demonstrat duōs legatōs interfectōs esse et magnam partem exercitūs mortuam esse. Ambiorix quoque demonstrat esse nihil difficile legionem, quae hiemet cum Cicerone, subito oppressam a hostibus, interfici. Ambiorix offert se adiutorem ad eam rem.
hāc oratione Ambiorix Nerviīs facile persuadet.
Tier 3
Ambiorīx, sublātus hāc vīctōriā, statim proficīscitur cum equitātū in Aduātucōs, quī erant ēius rēgnō finitimī; intermittit neque noctem neque diem et iubet peditātum subsequī sēsē.
rē dēmōnstrātā Aduātucīsque concitātīs, posterō diē Ambiorīx pervenit in Nerviōs et hortātur eōs nē dīmittant occāsiōnem suī līberandī in perpetuum atque ulcīscendī Rōmānōs prō eīs iniūriīs quās Nerviī accēperint.
Ambiorīx dēmōnstrat duōs lēgātōs interfectōs esse et māgnam partem exercitūs interīsse.
Ambiorīx dēmōnstrat esse nihil negōtī legiōnem, subitō oppressam, quae hiemet cum Cicerōne, interficī. profitētur sē adiūtōrem ad eam rem.
facile Ambiorīx persuādet Nerviīs hāc ōrātiōne.
Tier 4
hāc vīctōriā sublātus Ambiorīx statim cum equitātū in Aduātucōs, quī erant ēius rēgnō fīnitimī, proficīscitur; neque noctem neque diem intermittit peditātumque sēsē subsequī iubet. rē dēmōnstrātā Aduātucīsque concitātīs, posterō diē in Nerviōs pervenit hortāturque nē suī in perpetuum līberandī atque ulcīscendī Rōmānōs prō eīs quās accēperint iniūriīs occāsiōnem dīmittant; interfectōs esse lēgātōs duōs māgnamque partem exercitūs interīsse dēmōnstrat; nihil esse negōtī subitō oppressam legiōnem quae cum Cicerōne hiemet interficī; sē ad eam rem profitētur adiūtōrem. facile hāc ōrātiōne Nerviīs persuādet.
C. Iulius Caesar, Commentāriōrum dē Bellō Gallicō 5.39
Tier 2
itaque Nerviī statim misērunt nuntiōs ad Ceutronēs, Grudiōs, Levacōs, Pleumoxiōs, Geidumnōs, qui omnes sunt sub imperiō Nerviōrum. Nerviī cogunt quam maximās manūs militum possunt et advolant subito ad hiberna Ciceronis. Cicero nondum audierat famam de morte Titurī.
quoque accidit Ciceronī, quod fuit necesse, ut militēs qui discessissent in silvās ut invenerent lignum et materia munitionis, subito interciperentur adventu equitum Gallōrum.
militēs Romanī circumveniuntur magnā manū hostium. deinde Eburonēs, Nerviī, Aduatucī atque socii et clientes hōrum omnium incipiunt oppugnāre legionem.
nostrī militēs celeriter concurrunt ad arma et conscendunt vallum castrōrum.
is dies sustentatur aegrē ā Romanīs, quod hostēs ponēbant omnem spem in celeritate atque confidēbant sē capturōs esse hanc victoriam et sē futurōs esse victorēs in perpetuum.
Tier 3
itaque cōnfestim dīmīssīs nūntiīs ad Ceutrōnēs, Grūdiōs, Lēvācōs, Pleumoxiōs, Geidumnōs, quī omnēs sub imperiō Nerviōrum sunt, cōgunt quam māximās manūs mīlitum possunt et advolant ad hīberna Cicerōnis dē imprōvīsō, nōndum ad Cicerōnem fāmā dē morte Titūrī perlātā.
Cicerōnī quoque accidit, quod fuit necesse, ut nōn nūllī mīlitēs, quī discessissent in silvās causā līgnātiōnis mūnītiōnisque, interciperentur adventū repentīnō equitum Gallōrum.
mīlitibus Rōmānīs māgnā manū circumventīs, Ebūrōnēs, Nerviī, Aduātucī atque hōrum omnium sociī et clientēs incipiunt oppūgnāre legiōnem.
nostrī mīlitēs celeriter concurrunt ad arma et cōnscendunt vāllum.
is diēs sustentātur aegrē, quod hostēs pōnēbant omnem spem in celeritate atque cōnfīdēbant, adeptī hanc vīctōriam, sē fore vīctōrēs in perpetuum.
Tier 4
itaque cōnfestim dīmīssīs nūntiīs ad Ceutrōnēs, Grūdiōs, Lēvācōs, Pleumoxiōs, Geidumnōs, quī omnēs sub eōrum imperiō sunt, quam māximās manūs possunt cōgunt et dē imprōvīsō ad Cicerōnis hīberna advolant nōndum ad eum fāmā dē Titūrī morte perlātā. huic quoque accidit, quod fuit necesse, ut nōn nūllī mīlitēs, quī līgnātiōnis mūnītiōnisque causā in silvās discessissent, repentīnō equitum adventū interciperentur. eīs circumventīs māgnā manū Ebūrōnēs, Nerviī, Aduātucī atque hōrum omnium sociī et clientēs legiōnem oppūgnāre incipiunt. nostrī celeriter ad arma concurrunt, vāllum cōnscendunt. aegrē is diēs sustentātur, quod omnem spem hostēs in celeritāte pōnēbant atque hanc adeptī vīctōriam in perpetuum sē fore vīctōrēs cōnfīdēbant.
C. Iulius Caesar, Commentāriōrum dē Bellō Gallicō 5.40
Tier 2
Cicerō temptābat mittere epistulam ad Caesarem et volēbat dāre praemia māgna nuntiīs sī pertulissent. omnēs viae obsessae sunt ā hostibus et nuntiī intercipiuntur.
noctū, Rōmānī aedificāvērunt CXX turrēs incrēdibilī celeritāte.
posterō diē, hostēs collēgērunt plūs mīlitum et oppūgnant castra. illī quoque complent fossam. nostrī mīlitēs etiam nunc hostēs resistunt.
nostrī mīlitēs labōrābant per totam noctem. necesse est eīs parāre omnia ad oppūgnātiōnem proximī diēī. multae sudēs, māgnus numerus pīlōrum mūrālium, turrēs, et pinnae lōrīcaeque factae sunt.
Cicerō ipse erat aeger sed nōn dābat sē ad quiētem. mīlitēs tandem coegērunt eum parcere sibi ā labōribus.
Tier 3
cōnfestim litterae ab Cicerōne ad Caesarem mittuntur māgnīs prōpositīs praemiīs, sī pertulissent: obsessīs omnibus viīs, mīssī intercipiuntur.
noctū ex māteriā quam comportāverant causā faciendae mūnītiōnis, turrēs centum XX excitantur incrēdibilī celeritāte; rēs quae vidēbantur deesse operī perficiuntur.
hostēs posterō diē, cōpiīs māiōribus multō coāctīs oppūgnant castra, complent fossam. eādem ratiōne, quā prīdiē, ab nostrīs mīlitibus resistitur. hōc idem fit reliquīs diēbus deinceps.
nūlla pars nocturnī temporis ad labōrem intermittitur; facultās quiētis datur nōn aegrīs, nōn vulnerātīs. quaecumque opus sunt ad oppūgnātiōnem proximī diēī compārantur noctū; multae praeūstae sudēs, māgnus numerus pīlōrum mūrālium īnstituitur; turrēs contabulantur, pinnae lōrīcaeque attexuntur ex crātibus.
Cicerō ipse, cum esset tenuissimā valētūdine, relinquēbat nē nocturnum tempus quidem sibi ad quiētem, ut cōgerētur ūltrō concursū āc vōcibus mīlitum parcere sibi.
Tier 4
mittuntur ad Caesarem cōnfestim ab Cicerōne litterae māgnīs prōpositīs praemiīs, sī pertulissent: obsessīs omnibus viīs mīssī intercipiuntur. noctū ex māteriā quam mūnītiōnis causā comportāverant, turrēs admodum centum XX excitantur incrēdibilī celeritāte; quae deesse operī vidēbantur perficiuntur. hostēs posterō diē multō māiōribus coāctīs cōpiīs castra oppūgnant, fossam complent. eādem ratiōne, quā prīdiē, ab nostrīs resistitur. hōc idem reliquīs deinceps fit diēbus. nūlla pars nocturnī temporis ad labōrem intermittitur; nōn aegrīs, nōn vulnerātīs facultās quiētis datur. quaecumque ad proximī diēī oppūgnātiōnem opus sunt noctū compārantur; multae praeūstae sudēs, māgnus mūrālium pīlōrum numerus īnstituitur; turrēs contabulantur, pinnae lōrīcaeque ex crātibus attexuntur. ipse Cicerō, cum tenuissimā valētūdine esset, nē nocturnum quidem sibi tempus ad quiētem relinquēbat, ut ūltrō mīlitum concursū āc vōcibus sibi parcere cōgerētur.