C. Iulius Caesar, Commentāriōrum dē Bellō Gallicō 6.19
Tier 2
virī Gallī faciunt aestimātiōnem pecūniae suae. commūnicant dōtibus tantās ex pecūniīs suīs quantās pecūniās accēpērunt ab uxōribus. habent ratiōnem hūius omnis pecūniae et servant frūctūs. uter eōrum (sive vir sive uxor) superāverit vitā, ille homo recipit reliquam partem pecuniae cum fructibus superiorum temporum.
virī habent potestātem vītae mortisque in uxōres līberōsque. cum pater familiae, natus claro genere, mortuus est, propinquī eius conveniunt. sī rēs dē morte vēnit in suspīciōnem, propīnquī habent quaestiōnem dē uxōribus in modum servīlem. sī aliquid malum cognitum est, propīnquī interficiunt uxōrēs excruciātās īgnī atque omnibus tormentīs.
fūnera sunt magnifica et sumptuōsa, prō cultū Gallōrum. Gallī conficiunt iusta funera: cremant omnia quae arbitrantur carissima esse virīs vīvīs. etiam cremant animalia et, in priorī aetate, servōs et clientēs, quōs Gallī statuunt esse dīlectōs ab virīs mortuīs.
Tier 3
aestimātiōne factā, virī commūnicant dōtibus tantās ex suīs bonīs quantās pecūniās dōtis ab uxōribus accēpērunt. ratiō hūius omnis pecūniae habētur coniūnctim et frūctūs servantur: uter eōrum superārit vītā, ad eum pars utrīus pervenit cum frūctibus superiōrum temporum.
virī habent potestātem vītae necisque in uxōres līberōsque; et cum pater familiae (nātus locō illūstriōre) dēcessit, propīnquī ēius conveniunt. sī rēs dē morte vēnit in suspīciōnem, propīnquī habent quaestiōnem dē uxōribus in modum servīlem. sī compertum est, propīnquī interficiunt uxōrēs excruciātās īgnī atque omnibus tormentīs.
fūnera sunt māgnifica et sūmptuōsa (prō cultū Gallōrum); omniaque quae arbitrantur fuisse cordī vīvīs (etiam animālia!) paulō suprā hanc memoriam, servī et clientēs, quōs cōnstābat esse dīlēctōs ab eīs mortuīs, cremābantur ūnā iūstīs fūneribus cōnfectīs.
Tier 4
virī quantās pecūniās ab uxōribus dōtis nōmine accēpērunt tantās ex suīs bonīs aestimātiōne factā cum dōtibus commūnicant. hūius omnis pecūniae coniūnctim ratiō habētur frūctūsque servantur: uter eōrum vītā superārit, ad eum pars utrīusque cum frūctibus superiōrum temporum pervenit. virī in uxōrēs, sīcutī in līberōs, vītae necisque habent potestātem; et cum pater familiae illūstriōre locō nātus dēcessit, ēius propīnquī conveniunt et, dē morte sī rēs in suspīciōnem vēnit, dē uxōribus in servīlem modum quaestiōnem habent et, sī compertum est, īgnī atque omnibus tormentīs excruciātās interficiunt. fūnera sunt prō cultū Gallōrum māgnifica et sūmptuōsa; omniaque quae vīvīs cordī fuisse arbitrantur in īgnem īnferunt, etiam animālia: āc paulō suprā hanc memoriam servī et clientēs quōs ab eīs dīlēctōs esse cōnstābat iūstīs fūneribus cōnfectīs ūnā cremābantur.
C. Iulius Caesar, Commentāriōrum dē Bellō Gallicō 6.20
Tier 2
apud Gallōs, aliquae cīvitātēs putantur administrāre suam rem pūblicam melius.
habent legēs statutās dē rūmōre. sī aliquis accēperit aliquam īnfōrmātiōnem dē rē pūblicā ā fīnitimīs, necesse est eī ferre ad magistrātum et nōn commūnicāre cum aliquō virō.
est cōgnitum hominēs incautōs et īgnārōs saepe esse territōs falsīs rūmōribus. hī hominēs saepe coguntur agere mala et capere cōnsilium dē summīs rēbus.
magistrātūs occultant ā multitūdine rēs quae vīsa est bonae et tradunt multitūdinī rēs quae magistrātūs iūdicāvērunt esse ex ūsū.
nōn licet hominibus dicere dē rē pūblicā nisi per cōnsilium.
Tier 3
exīstimantur aliās cīvitātēs administrāre suam rem pūblicam commodius. habent sānctum lēgibus, sī quis accēperit quid dē rē pūblicā ā fīnitimīs rūmōre aut fāmā, utī dēferat ad magistrātum nēve commūnicet cum aliquō. cōgnitum est hominēs temerāriōs atque imperītōs saepe terrērī falsīs rūmōribus et impellī ad facinus et capere cōnsilium dē summīs rēbus. magistrātūs occultant rēs quae vīsa sunt et prōdunt rēs multitūdinī quae iūdicāvērunt esse ex ūsū. nōn concēditur loquī dē rē pūblicā nisi per consilium.
Tier 4
quae cīvitātēs commodius suam rem pūblicam administrāre exīstimantur habent lēgibus sānctum, sī quis quid dē rē pūblicā ā fīnitimīs rūmōre aut fāmā accēperit, utī ad magistrātum dēferat nēve cum quō aliō commūnicet: quod saepe hominēs temerāriōs atque imperītōs falsīs rūmōribus terrērī et ad facinus impellī et dē summīs rēbus cōnsilium capere cōgnitum est. magistrātūs quae vīsa sunt occultant, quaeque esse ex ūsū iūdicāvērunt multitūdinī prōdunt. dē rē pūblicā nisi per concilium loquī nōn concēditur.
C. Suetonius Tranquillus, Vita Divī Juliī [57] + [61]
Tier 1
[57] Caesar erat peritissimus armōrum et equitandī. erat patiens laboris ultra fidem. saepius anteibat pedibus in agmine, nonnumquam equō, capite detectō, seu sol seu imber esset. confēcit longissimās viās incredibilī celeritate, expeditus, meritoria raeda, passum centena milia in singulōs diēs. si flumina morārentur, traciēns nandō vel innixus inflatīs utribus. Caesar praevēnit in locō persaepe nuntiōs dē sē.
[61] utēbatur equō insignī, pedibus prope humanīs et ungulīs fissīs in modum digitōrum. hic equus natus est apud sē. cum haruspicēs prōnūntiāvissent equum significāre imperium orbis terrae dominō, Caesar aluit magnā curā. primus ascendit et postquam equus nōn passus est alterum sessorem. postea dēdicāvit instar equī prō aede Veneris Genetrīcis.
Tier 2
[57] Armorum et equitandi peritissimus, laboris ultra fidem patiens erat. In agmine nonnumquam equo, saepius pedibus anteibat, capite detecto, seu sol seu imber esset; longissimas vias incredibili celeritate confecit, expeditus, meritoria raeda, centena passuum milia in singulos dies; si flumina morarentur, nando traiciens vel innixus inflatis utribus, ut persaepe nuntios de se praevenerit.
[61] Utebatur autem equo insigni, pedibus prope humanis et in modum digitorum ungulis fissis, quem natum apud se, cum haruspices imperium orbis terrae significare domino pronuntiassent, magna cura aluit nec patientem sessoris alterius primus ascendit; cuius etiam instar pro aede Veneris Genetricis postea dedicavit.
C. Suetonius Tranquillus, Vita Divī Juliī [25]
Tier 1
Caesar gessit haec ferē novem annis quibus in imperiō fuit.
redegit (praeter socias ac bene meritas civitates) in formam provinciae omnem Galliam, quae continentur saltū Pyrenaeō Alpibusque et monte Cebenna, fluminibus Rheno ac Rhodano, et patet circuitū ad bis et tricies centum milia passum. inposuit nomine stipendiī provinciae CCCC aureōs in singulōs annōs.
adgressus ponte fabricatō, primus Rōmānōrum adfecit Germanōs, quī trans Rhenum incolunt, maximīs cladibus. Caesar quoque superāvit Britannōs (antea ignotōs) et imperāvit pecuniās obsidēsque. per tot successus, expertus est adversum casum nec ter amplius: in Britanniā, classe vī tempestatis paene adsumptā, et in Galliā ad Gergoviam, legione fusā, et in finibus Germanōrum, legatīs (Tituriō et Aurunculeiō) per insidiās caesīs.
Tier 2
Gessit autem novem annis, quibus in imperio fuit, haec fere. Omnem Galliam, quae saltu Pyrenaeo Alpibusque et monte Cebenna, fluminibus Rheno ac Rhodano continetur patetque circuitu ad bis et tricies centum milia passuum, praeter socias ac bene meritas civitates, in provinciae formam redegit, eique CCCC in singulos annos stipendii nomine inposuit. Germanos, qui trans Rhenum incolunt, primus Romanorum ponte fabricato adgressus maximis adfecit cladibus; adgressus est et Britannos ignotos antea superatisque pecunias et obsides imperavit; per tot successus ter nec amplius adversum casum expertus: in Britannia classe vi tempestatis prope absumpta et in Gallia ad Gergoviam legione fusa et in Germanorum finibus Titurio et Aurunculeio legatis per insidias caesis.
Operatives, it would appear that the TSTT is pushing the issue of cultural Romanization and, specifically, the modern term Romanitas. You should consider carefully what the senior officer is claiming and whether or not it would be to the benefit for the Aedui. It may be worthwhile to consider this concept as it has played out across other cultures in other ages.
To get your deliberations going, a review of a book you might want to track down in its entirety. At any rate, we here at Mission Control want to encourage you to develop your skills in research by reading well-written reviews like this one: sometimes a review can be more valuable than the book reviewed!
Becoming Roman: The Origins of Provincial Civilization in Gaul by Greg Woolf
Review by: Clifford Ando
Phoenix, Vol. 53, No. 3/4 (Autumn - Winter, 1999), pp. 386-388
Published by: Classical Association of Canada
Article DOI: 10.2307/1089013
Article Stable URL: http://www.jstor.org/stable/1089013